เป็นผญาที่คนอีสานสมันก่อนได้แต่งและคิดขึ้นเพื่อใช้เป็นเครื่องสื่อสารภาษารักระหว่างบ่าวสาว ใช้สำหรับพูดจาและโต้ตอบสื่อความรักกันตามโอกาสอันเหมาะสมต่างๆจากคำบอกเล่าของคนเฒ่าคนแก่ทำให้เราได้ทราบว่า บ่าวสาวสมัยนั้นมักจะพูดจาฝากรักเกี้ยวพาราสีกันด้วยผญาซึ่งเรียกว่า "จ่ายผญา" หนุ่มคนใดที่สามารถจ่ายผญาได้ดีมีความไพเราะ มีผญามากและสามารถแต่งขึ้นโต้ตอบได้ทันทีมักจะได้เปรียบคู่แข่ง สาวบางคนจะถูกพ่อแม่อบรมและแนะนำวิธีหยั่งภูมิรู้ของฝ่ายชาย ว่าชายคนนั้นจะมีความรู้มากน้อยเพียงใด สามารถแก้ปัญหาเฉพาะหน้าได้หรือไม่ โดยการจ่าผญาเด็ดถามฝ่ายชายซึ่งเรียกว่า "ผญาปริศนาฮัก" หากฝ่ายชายตอบได้อย่างชาญฉลาด ผญาคมคายไพเราะก็จะครองใจหญิงได้ในระดับหนึ่ง ส่วนรูปร่างหน้าตา ฐานะ นิสัยใจคอก็จะเป็นตัวเลือกในลำดับถัดไป ความเชื่อของคนโบราณอีสานมีว่า คนมีผญาหรือสามารถแต่งผญาได้ดี คือคนมีความรู้ได้รับการศึกษามาดี เชื่อว่าอย่างน้อยก็ต้องมีพ่อแม่ที่ด่มีความรู้ อาจผ่านการบวชมาแล้วก็ได้ ผู้ปกครองหรือพ่อแม่จะสอนลูกว่าคนเช่นนี้แหละคือคนมีปัญญา เฉลียวฉลาดสามารถจะนำพาชีวิตและครอบครัวได้ดี
ดังนั้นคนที่สามารถจ่ายผญาได้ดีถูกใจสาวมักจะได้รับเลือกเป็นคู่ครองก่อน จนคนในสมัยนั้นกล่าวกันว่า "มีเงินเต็มภาช์ บ่ทอมีผญาเต็มพุง" (มีเงินมากมายก็ไม่เท่ามีสติปัญญา)
ผญาเกี้ยวสาวมักจะจ่ายหรือพูดกันในสถานที่ที่สาวๆไปชุมนุมกันมากๆ เช่น ในการ "ลงข่วง" (คือการที่หญิงสาวสมัยนั้นไปปั่นฝ้ายหรือเข็นฝ้ายในตอนกลางคืนร่วมกันหรือทำกิจกรรมกลุ่มร่วมกัน) โอกาสนี้เองที่ฝ่ายชายจะมาเกี้ยวสาวด้วยผญาภาษารัก ฝ่ายหญิงก็จะจ่ายผญาโต้ตอบด้วยท่วงทำนองอันไพเราะอ่อนหวาน หรือกระแทกแดกดันตามลักษณะที่ฝ่ายชายจ่ายมาก่อน ถ้าฝ่ายชายจ่ายมาแบบตัดพ้อต่อว่า ฝ่ายหญิงก็จะจ่ายในลักษณะเดียวกัน ถ้าจ่ายมาแบบปริศนาภาษารักก็จะถูกตอบไปแบบเดียวกัน เช่น
ฝ่ายหญิงถามฝ่ายชาย
หญิง : "แมนเจ้าเนาหนห่อง สถานถิ่นเมืองใด๋ อ้ายเอ้ย
ใจประสงค์หยังน้อ จังได้ด่วนมาทางนี่"
ชาย : "อ้ายกะเนาหนห่อง ร้อยเอ็ดคำก้ำบ้านอยู่ พุ้นแหลว
ใจประสงค์อยากได้ซู้ กะเลยล่ำลวงมา น้องเอ้ย"
ชาย : สุขสำบายหมั่น เสมอมันเครือเก่าบ่น้อ
เทิงพอแมพีน้อง สำบายถ่วนอยู่ซุคน บ่เด๋
หญิง : น้องนี่ สุขสำบายหมั่น เสมอมันเครือเก่ายุดอกอ้าย
เทิงพอแมพีน้อง สำบายพร้อมซูคน
ชาย : อ้ายนี่อยากถามข่าวน้ำ ถามข่าวเถิงปลา
ถามข่าวนา อยากถามข่าวเถิงเข่า
อ้ายอยากถามข่าวน้อง วามีผัวแล้วไป๊
หรือวามีแต่ซู้ ผัวสิซ้อนหากบ่มี
หญิง : โอนอ อ้ายเอ้ย น้องนี่ปอดอ้อยซ้อยเสมอดั่งตองตัด
ผัดแต่เป็นสาวมา หลัดบ่มีซายเกี้ยว
ผัดแต่ซอนลอนขึ่น บ่มีเครือสิเกี้ยวพุม
ผัดแต่เป็นตุ่มไม่ เครือสิเกี้ยวกะบ่มี
ชาย : โอนอ นางเอ้ย อ้ายนี่ฮักนาถน้องเสมอเนตรตาตน
คนอยู่ในโลกีย์ บ่มีปองเป็นซู้
สิขอซูนางน้อง เฮียงสองสิได้บ่
หือวาพอแมน้อง สองเถ่าสิเลาซัง สั่นแหลว
หญิง : โอนอ อ้ายเอ้ย สองเฮาเว่านำกัน หากงาย
บาดสิได้แท้ๆ แมนสองเถ่าพุอยู่เฮือน อ้ายเอ้ย
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น